SUY TUYẾN THƯỢNG THẬN – CẢNH GIÁC TRƯỚC RỐI LOẠN NỘI TIẾT NGUY HIỂM
Suy tuyến thượng thận là tình trạng tuyến thượng thận không sản xuất đủ lượng hormone steroid cần thiết cho cơ thể. Đây là tình trạng có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Dựa trên nguyên nhân, suy tuyến thượng thận được phân loại thành nguyên phát và thứ phát.
NGUYÊN NHÂN
Suy tuyến thượng thận nguyên phát
Xảy ra khi bản thân tuyến thượng thận bị tổn thương hoặc phá hủy, bao gồm:
- Bệnh Addison (là nguyên nhân nguyên phát phổ biến)
-
- Di căn ung thư từ vú, phổi, hoặc thận đến tuyến thượng thận
- Di căn ung thư từ vú, phổi, hoặc thận đến tuyến thượng thận
- Nguyên nhân tự miễn
-
- Nhiễm trùng, đặc biệt là lao (là nguyên nhân phổ biến nhất) và nhiễm trùng cơ hội như cytomegalovirus (CMV) ở bệnh nhân HIV
- Nhiễm trùng, đặc biệt là lao (là nguyên nhân phổ biến nhất) và nhiễm trùng cơ hội như cytomegalovirus (CMV) ở bệnh nhân HIV
- U lympho
- Nguyên nhân vô căn
- Sau cắt bỏ tuyến thượng thận
Suy tuyến thượng thận thứ phát
Do tuyến yên không tiết đủ ACTH kích thích tuyến thượng thận hoạt động:
- Sử dụng prednisolone kéo dài
- U tuyến yên
- Hội chứng Sheehan (hoại tử tuyến yên sau sinh)
TRIỆU CHỨNG
Người bệnh có thể gặp nhiều triệu chứng mơ hồ, không đặc hiệu:
- Sụt cân không chủ ý
- Đau cơ, yếu cơ
- Mệt mỏi kéo dài
- Hạ huyết áp tư thế
- Đau bụng
- Thay đổi sắc tố da
- Rụng lông, tóc
- Buồn nôn, nôn
- Tiêu chảy
- Trầm cảm
BIẾN CHỨNG
Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, suy tuyến thượng thận có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng:
- Suy thượng thận cấp
- Tăng kali huyết
- Hạ đường huyết
- Tăng bạch cầu ái toan
- Chứng rụng tóc
LIÊN QUAN BỆNH LÝ KHÁC
Bệnh Addison thường đi kèm với một số rối loạn tự miễn khác như:
- Thiếu máu ác tính
- Suy buồng trứng nguyên phát
- Hội chứng tự miễn đa tuyến
- Basedow
- Viêm giáp Hashimoto
CHẨN ĐOÁN CẬN LÂM SÀNG
Xét nghiệm chẩn đoán:
- Định lượng ACTH và cortisol
- Test dung nạp glucose
Xét nghiệm máu:
- Công thức máu
- Điện giải đồ
- Chức năng gan
- Đường huyết
- Lipid máu
- Canxi huyết
Chẩn đoán hình ảnh:
- X-quang phổi (nếu nghi ngờ ung thư phổi di căn)
- CT hoặc MRI tuyến thượng thận
Suy tuyến thượng thận là một bệnh lý nội tiết có biểu hiện đa dạng và dễ nhầm lẫn. Việc nhận biết sớm và thực hiện xét nghiệm chẩn đoán đúng hướng sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nặng nề và cải thiện tiên lượng điều trị.

